BÖLÜM I
YABANCI DİL OLARAK ARAPÇA ÖĞRETİMİNİN
TARİHÎ GELİŞİMİ
1. DİL veya DİL MELEKESİ NEDİR?..........................................................
1.1. Toplumsal İletişim Aracı Olarak Dilin
Görevi...............................
1.2. Ana Dilin Yabancı Dil Öğretimine Etkisi......................................
1.3. Yabancı Dil Nedir?..........................................................................
1.4. Yabancı Dil Öğretiminin Problemleri............................................
2. DİL BİLİMİ VE BÖLÜMLERİ ...............................................................
2.1. Ses Bilimi .......................................................................................
2.2. Biçim Bilimi ...................................................................................
2.3. Söz Dizimi ......................................................................................
2.4. Anlam Bilimi .................................................................................
2.5. Kelime Bilimi..................................................................................
2.6. Uygulamalı Dil Bilimi ...................................................................
3. YABANCI DİL OLARAK ARAPÇA ÖĞRETİM TARİHİ......................
3.1. Arapçanın Dünya Dilleri Arasındaki Yeri......................................
3.2. İlk Arapça Öğretimi Çalışmaları ve
Gelişmesi..............................
3.2.1. Kıyasın Nahive Girmesi......................................................
3.2.2. İstidlâlin Nahive Girmesi....................................................
3.2.3. Âmil Kavramının Nahive Girmesi......................................
3.2.4. Nahiv Öğretiminde Şerh ve Haşiyeler
Dönemi..................
3.2.5.
Nahiv Öğretiminde Yenilik Akımı.....................................
4. ÇAĞIMIZDA YABANCI DİL OLARAK ARAPÇA
ÖĞRETİMİ............
4.1. Çağdaş Arapça Öğretimimin Doğuşu.............................................
4.2. Yabancı Dil Olarak Arapça Öğretim
Merkezleri...........................
4.3. Yabancı Dil Olarak Arapça Öğretimi
Çalışmaları.........................
5. TÜRKLERDE ARAPÇA ÖĞRETİMİ......................................................
5.1. Türk Medreselerinde Arapça Öğretimi...........................................
5.2. Türkiye'de Arapçanın Önemi ve Öğretimi.....................................
5.3. Türkçe-Arapça Etkileşmesinin Öğretime
Katkısı..........................
5.4. Türkiye'de Arapça Öğretiminin Bugünkü Durumu........................
BÖLÜM
II
YABANCI DİL ÖĞRETİM TEORİ, METOT VE
TEKNİKLERİ
1.
TEORİLER ............................................................................................
1.1. DİLSEL TEORİLER........................................................................
1.1.1. Biçimsel Teori.....................................................................
1.1.2. Sözlü (Oral) Teori................................................................
1.1.3. Uygulamalı Teori ................................................................
1.2. EĞİTSEL TEORİLER......................................................................
1.2.1. Görsel Teori.........................................................................
1.2.2. Konusal Teori......................................................................
1.2.3. Doğal Teori..........................................................................
2.
METOTLAR ..........................................................................................
2.1. KLÂSİK METOTLAR.....................................................................
2.1.1. DİLBİLGİSİ-ÇEVİRİ METODU .........................................
2.1.1.1. Dil bilgisi-Çeviri Metodunun
Uygulanması..................
2.1.1.2. Dil bilgisi-Çeviri Metodunun
Üstünlükleri....................
2.1.1.3. Dil bilgisi-Çeviri Metodunun
Eleştirisi.........................
2.2. YENİ METOTLAR..........................................................................
2.2.1. DİREKT METOT ................................................................
2.2.1.1. Direkt Metodun Özellikleri.........................................
2.2.1.2. Direkt Metodun Üstünlükleri......................................
2.2.1.3. Direkt Metodun Eleştirisi............................................
2.2.2. OKUMA METODU ............................................................
2.2.2.1. Okuma Metodunun Özellikleri....................................
2.2.2.2. Okuma Metodunun Üstünlükleri.................................
2.2.2.3. Okuma Metodunun Eleştirisi.......................................
2.3. YENİ BİLİMSEL PROGRAM METOTLARI.................................
2.3.1. İŞİTSEL-DİLSEL METOT .................................................
2.3.1.1. İşitsel-Dilsel Metodun Özellikleri...............................
2.3.1.2. İşitsel-Dilsel Metodun Uygulanması...........................
2.3.1.3. İşitsel-Dilsel Metodun Üstünlükleri............................
2.3.1.4. İşitsel-Dilsel Metodun Eleştirisi.................................
2.3.2. BİLİŞSEL ÖĞRENME METODU ......................................
2.3.2.1. Bilişsel Metodun Özellikleri........................................
2.3.2.2. Bilişsel Öğrenme Metodunun
Uygulanması................
2.3.2.3. Bilişsel Metodun Üstünlükleri.....................................
2.3.2.4. Bilişsel Metodun Eleştirisi...........................................
2.3.3. İLETİŞİMCİ METOT ........................................................
2.3.3.1. İletişimci Metodun Özellikleri.....................................
2.3.3.2. İletişimci Metodun Üstünlükleri..................................
2.3.3.3. İletişimci Metodun Eleştirisi........................................
2.3.4.
İŞİTSEL-GÖRSEL METOT ...........................................
2.3.4.1.İşitsel-Görsel Metodun Özellikleri................................
2.3.4.2. İşitsel-Görsel Metodun Üstünlükleri............................
2.3.4.3. İşitsel-Görsel Metodun Eleştirisi.................................
2.3.5. SEÇMELİ METOT ...........................................................
Seçmeli Metodun Özellikleri.................................................
2.3.6. İŞLEVSEL-KAVRAMSAL METOT.................................
2.3.6.1. İşlevsel-Kavramsal Metodunun
Özellikleri.................
2.3.6.2. İşlevsel-Kavramsal Metodun
Eleştirisi........................
2.3.7. TELKİN METODU ...........................................................
2.3.8. CA-OB METODU .............................................................
2.3.8.1. Ca-ob Metodunun Özellikleri.......................................
2.3.8.2. Ca-ob Metoduyla Dil Becerilerinin Öğretimi.............
2.3. YABANCI DİL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ.........................................
2.3.1. Grupla Öğretim Teknikleri................................................
2.3.1.1.
Gösteri (Demonstration)...............................................
2.3.1.2.
Soru-Cevap Tekniği (Questıon And Answer)...............
2.3.1.3.
Drama ve Rol Yapma (Drama And Role-Play).............
2.3.1.4.
Benzetim (Sımulatıon)...................................................
2.3.1.5.
İkili ve Grup Alıştırmaları ...........................................
2.3.1.6. Mikro Öğretim (Mıcro Teachıng)................................
2.3.2. Eğitsel Oyunlarla Öğretim Teknikleri .............................
2.3.2.1. Eğitsel Oyun Çeşitleri ve Oynama
Biçimleri...............
2.3.2.1.1. İletişim Oyunları (Communication
Games)...........
2.3.2.1.2. Gramer Oyunları (Grammar Gamas).....................
2.3.2.2. Bireysel Öğretim Teknikleri.........................................
2.3.2.3. Bireyselleştirilmiş Öğretim .........................................
2.3.3. Programlı Öğretim (Programmed
instriction )................
2.3.3.1. Dil Lâboratuvarları.......................................................
2.3.3.2. Televizyonla Yabancı Dil Öğretimi.............................
2.3.3.3. Bilgisayar Destekli Yabancı Dil
Öğretimi...................
BÖLÜM III
ARAPÇA TEMEL DİL BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİ
1. ARAPÇA DİNLEME VE ANLAMA ÖĞRETİMİ.................................
1.1. Arapça Seslerin Öğretimi..............................................................
1.2. Dinleme ve Anlama Öğretiminin Esasları....................................
1.3. Dinleme ve Anlama Becerisinin
Geliştirilmesi...........................
2. ARAPÇA KONUŞMA BECERİSİ ÖĞRETİMİ.....................................
2.1. Konuşma Becerisi Öğretiminin Önemi........................................
2.2. Konuşma Becerisi Öğretiminin Esasları......................................
2.3.
Konuşma Öğretimi Alıştırma Teknikleri....................................
2.4. Konuşma Becerisi Öğretiminde Kart
Tekniği..............................
2.5. Konuşma Becerisi Öğretiminde Hikâye
Tekniği..........................
3. ARAPÇA OKUMA BECERİSİ ÖĞRETİMİ..........................................
3.1. Okuma Becerisi Öğretiminin Önemi............................................
3.2. Sesli Okuma Öğretimi...................................................................
3.3. Sessiz Okuma Öğretimi................................................................
3.4. Okuma Öğretiminde Uygulanan Teknikler..................................
3.5. Okuma Öğretiminde Kullanılan Teknik
Araçlar..........................
3.6. Okuma Öğretimi Problemleri ve Çözüm
Yolları.........................
4. ARAPÇA YAZI VE KOMPOZİSYON ÖĞRETİMİ..............................
4.1. Yazı Öğretimi Dersinin Uygulanması..........................................
4.2. Yazı Öğretiminin Genel Esasları..................................................
4.3.1. Heceleyerek İmlâ Öğretim Tekniği...................................
4.3.2. Görsel İmlâ Öğretim Tekniği............................................
4.3.3. Deneysel İmlâ Öğretim Tekniği........................................
4.3.4. Yaygın İmlâ Düzeltme Teknikleri.....................................
4.3. Hat Öğretimi..................................................................................
4.4. Kompozisyon Öğretimi.................................................................
4.5. Noktalama İşaretleri ve Öğretimi.................................................
5. ARAPÇA DERS KİTABININ ÖZELLİKLERİ......................................
5.1. Ders Kitabının Genel Hedefleri....................................................
5.1.1. Ders Kitabında Dinleme ve Anlama
Öğretimi..................
5.1.2. Ders Kitabında Konuşma Becerisi
Öğretimi....................
5.1.3. Ders Kitabında Okuma Becerisi
Öğretimi........................
5.1.4. Ders Kitabında Yazı Becerisi Öğretimi............................
5.1.5. Ders Kitabında Dil Bilgisi Öğretimi
Teknikleri...............
5.2. Ders Kitabının Teknik Özellikleri................................................
5.2.1. Ders Kitabı Konularının Seçim Tekniği...........................
5.2.2. Ders Kitabına Yardımcı Teknik Araçlar...........................
BİBLİYOGRAFYA....................................................................................
ÖNSÖZ
Hamd âlemlerin Rabbi Allah'a, salat ve selâm, âlemlere rahmet olarak
gönderilen Resulüne olsun.
İslâmiyet'le birlikte Türkler arasında özel ilgi görmeye
başlayan Arapça, tarihî süreç içinde medrese odaklı çeşitli öğretim evreleri
geçirdi. Genellikle sarf-nahiv öğretimi esasına dayanan Arapça öğretimi, daha
sonraları yabancı dil öğretimi özelliğinden tamamen uzaklaşarak Osmanlıcanın
imlâsı maksadına dönüştü. Arapça bilmek sarf-nahiv bilmekle özdeşleşerek, iletişimde
kullanılmayan gramatikal dil öğretimi şeklini aldı ve günümüze kadar sürdü.
Bunun için günümüzde sarf-nahiv öğretiminin yabancı dil olarak Arapça
öğretimine hizmet edecek şekilde bilimsel metot ve tekniklere uygun olarak
yeniden düzenlenmesi gereği ortadadır.
Bu ihtiyacı gidermek için yapılan bu araştırmada, öncelikle
kural güdümlü bir düzen olan dilin genel tanımı ve ondan doğan yabancı dil
öğretim teori, metot ve teknikler incelendi. Sonuçların bilimsel açıdan karşılaştırmalı
olarak değerlendirilmesi için Arapçanın yabancı dil olarak öğretim tarihinin
kısaca incelenmesi gerekti. Bu sonuçların ışığında yüzyıllardır sürdürülen
Arapça analitik dil bilgisi öğretimi yerine, fonksiyonel Arapça öğretimini gerçekleştirme
yolları belirlenmeye çalışıldı. Bunun için yabancı dil olarak Arapça temel dil
becerilerinin öğretim veya edinim kuralları belirlendi. Yaşayan bir dil olan Arapçanın
öğretiminde otomatik uygunluk melekesini öğrencilerde oluşturma yolları arandı.
Bunu kazandıracak olan iletişim alıştırmalarının önem ve uygulanış şekilleri
ortaya konulmaya çalışıldı.
Arapçanın yabancı dil olarak öğretilmesi, aynı zamanda
iletişimde kullanma becerisinin kazanılmasının da temeli sayılır. Ancak son
yıllarda sözlü veya yazılı iletişimde kullanma becerisini geliştirme niteliğini
taşımadığı hâlde, aşırı sarf-nahiv öğretimine tepki olarak doğan pratik Arapça
öğretimi, dilbilgisi kurallarını hiçe sayma ve hiçbir metoda dayanmadan rast
gele konuşma öğretimi şeklinde yapıldığından bir yenilik getirmedi. Arapça
sarf-nahiv ile yazı dili esas alınarak yapılan imlâ öğretimi, ses öğretiminin
yetersiz kaldığı için ileri seviyelerde yazı problemlerini beraberinde getirdi.
Öğretimde yazılı iletişim aracı olan kompozisyonun hiç yerinin olmaması Arapça
öğretiminin temel başarısızlık sebeplerindendir. Öğretimde metin ve fonksiyonel
dilbilim metotlarına uygun, Arapçayı Türkçeyle karşılaştırmalı yabancı dil
olarak öğreten kitap ve teknik
araçların kullanılmaması ve problemleri çözecek, yeni yöntemleri bilimsel araştırmalar
yaparak geliştirecek çağdaş yabancı dil öğretmenlik eğitimi almış Arapça
öğretmenlerinin olmaması, öğretimin gelişmeme sebeplerinden sayabiliriz.
Arapça öğretiminde metot ve motivasyonun özel önemi vardır.
Öğretimi motive edecek sebep olarak Türkiye'nin Arap ülkeleriyle kültürel ve
ekonomik çıkarlar birliği oluşturan bir coğrafyada bulunması yeterlidir. Ekonomik,
stratejik, dinî, diplomatik, turizm ve ticaret gibi çok farklı alanlarda
kullanılan Arapçanın önemi, alan dili olarak öğretilmesini gerektirmektedir.
Ancak hiçbir ihtiyaç analizi yapılmadan, dil eşiğini esas alan özel maksatlı öğretim
programları hazırlanmadan, tüm alanlarıyla öğretilmeye çalışılması "Arapça
zor dildir, öğrenilemez." düşüncesini doğurdu. Bu olumsuzlukların aşılması
için sistemli bir düzenleme yapılarak çağdaş metot ve tekniklere uygun
öğretilmesi gerekir. Bu da pek çok gencin en verimli çağda öğretimden
uzaklaşmasını veya yetersiz yetişmesini engeller. Arapçanın yabancı dil olarak,
bilimsel yöntemlerle öğretilmesi, öğrenciyi motive ederek zaman ve insan
israfını önleyeceğinden eğitim ve ekonomiye katkısı açıktır. Bunun için yabancı
dil olarak Arapça öğretimini geliştirerek uygulayacak akademik bir kurumun
bulunması bir ihtiyaçtır.
İslâmî araştırmalarda Arapçanın önemi ile öğretim metotlarının
eksikliği bu alanda çalışan herkesin kabul ettiği bir gerçektir. Bu ihtiyaç
beni, insanlığın nur ve hidayet rehberi Kuranıkerim’in dili Arapçanın öğretim
metot ve tekniklerini araştırmaya sevk etti. Yabancı dil olarak tüm Arapça
öğreten merkezler ile yayınlarını inceledim. Bu metot ve teknikleri,
öğretiminde uygulayarak bize uygunluğunu belirlemeye çalıştım. Sonuç; Arapçanın
da kendisine mahsus yollarla öğretildiğinde öğretiminin kolay olduğudur. Arapçanın
yabancı dil olarak öğretimi metot ve teknikleri alanında yapılan bu ilk çalışmanın
problemleri çözmeye ilk adım ve ülke çıkarlarına hizmet etmesi dileğiyle...
Dr. Candemir Doğan
Kayıtlar
